Zwolnienie online na dziecko. Co mówią aktualne przepisy?

Są takie poranki, które zaczynają się zaskakująco cicho. W domu cisza, kawa pachnie, telefon jeszcze nie dzwonił, a ty myślisz: to będzie spokojny dzień. Po chwili z pokoju dziecka dobiega kaszel. Suchy, mokry, uporczywy… nieważne. Otwierasz drzwi, a tam blada buźka, czoło rozpalone, oczy jak z kreskówki. I wszystko wiadomo. Dziecko chore. I zaczyna się klasyczny scenariusz: telefon do przychodni, oczekiwanie na wolny termin, kombinowanie, kto dziś może zostać w domu, jak pogodzić opiekę z pracą, a przy okazji: jak to wszystko formalnie załatwić. Na szczęście dzisiejsze rozwiązania technologiczne, takie jak zwolnienie online na dziecko ułatwiają życie rodzicom. Coraz częściej nie trzeba już biegać do przychodni ani stawiać się osobiście w gabinecie.

Zwolnienie online, również to na dziecko, stało się normą i zyskuje coraz większą popularność, szczególnie wśród rodziców dzieci żłobkowych i przedszkolnych, którzy doskonale wiedzą, że sezon infekcyjny trwa nieprzerwanie od września do maja. Ale jakie warunki trzeba spełnić, aby takie zwolnienie uzyskać? Czy wystarczy teleporada? Kto może skorzystać i na jak długo? Pora rozwiać wszystkie wątpliwości.

Kto, komu i kiedy? Jak działa zwolnienie online na dziecko i jakie panują zasady?

Zwolnienie lekarskie z tytułu opieki nad chorym dzieckiem czyli tzw. ZLA na dziecko przysługuje osobom ubezpieczonym w ZUS, które muszą osobiście sprawować opiekę nad chorym potomkiem. Najczęściej są to oczywiście rodzice, ale formalnie może to być także opiekun prawny lub osoba, która faktycznie się dzieckiem zajmuje. W praktyce oznacza to, że jeśli twoje dziecko zachoruje, możesz, jako ubezpieczony pracownik otrzymać zwolnienie od pracy i pobierać zasiłek opiekuńczy. Ale są pewne warunki, o których warto pamiętać.

Pierwszy z nich to wiek dziecka. Rodzic może skorzystać ze zwolnienia, jeśli dziecko nie ukończyło 14 lat. W przypadku dzieci do 2. roku życia prawo do opieki przysługuje bez ograniczeń liczby dni oczywiście w ramach limitu ustawowego. Dla starszych dzieci rodzicowi przysługuje 60 dni opieki rocznie łącznie na wszystkie dzieci. Jeśli dziecko ukończyło 14 lat, opiekę można wziąć jedynie w wyjątkowych przypadkach: np. gdy jest niepełnosprawne, wymaga szczególnego nadzoru albo doszło do nagłego zachorowania. Wtedy maksymalny roczny limit opieki to 14 dni.

Ważne: zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeśli w tym samym czasie w domu jest inna osoba, która może opiekować się dzieckiem, np. drugi rodzic pozostający na urlopie wychowawczym lub babcia niepracująca. W praktyce jednak lekarz nie ma obowiązku sprawdzania, kto jeszcze jest w domu. To rodzic podpisuje oświadczenie, że opieka jest konieczna.

Zwolnienie online na dziecko: jak wygląda proces uzyskania e-ZLA?

Obecnie uzyskanie zwolnienia lekarskiego na dziecko nie musi wiązać się z osobistą wizytą w przychodni. Coraz więcej pediatrów oferuje tzw. teleporady, w ramach których po przeprowadzeniu wywiadu telefonicznie lub w formie wideokonsultacji, może zostać wystawione e-zwolnienie. W sytuacjach oczywistych, np. przeziębienie, gorączka, kaszel, lekarz opiera się na informacjach rodzica i ewentualnie zaświadczeniach z wcześniejszych wizyt. Wystarczy więc wykonać telefon lub skorzystać z aplikacji placówki medycznej, aby po kilku godzinach w systemie ZUS PUE znalazło się e-zwolnienie.

Zwolnienie automatycznie trafia do pracodawcy. Nie trzeba już nic drukować, zanosić ani przesyłać. Z punktu widzenia formalności wszystko dzieje się w tle, a ty możesz skupić się na tym, co najważniejsze – czyli dziecku. Warto jednak pamiętać, że teleporada nie zawsze zakończy się zwolnieniem. W przypadku objawów nietypowych, długotrwałej gorączki, wysypki lub problemów wymagających diagnostyki lekarz może poprosić o osobistą wizytę lub skierować dziecko do placówki medycznej.

Zwolnienie online na dziecko jest wystawiane w identyczny sposób jak każde inne. Trafia do systemu PUE ZUS, gdzie pacjent ma do niego dostęp, podobnie jak pracodawca i Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Na jego podstawie ZUS wypłaca zasiłek opiekuńczy w wysokości 80% podstawy wynagrodzenia.

Praca zdalna, a L4 na dziecko. Czy można łączyć jedno z drugim?

To pytanie, które w ostatnich latach pojawia się coraz częściej. Bo przecież skoro i tak pracujemy z domu, a dziecko tylko kaszle, może uda się połączyć obowiązki? Otóż z prawnego punktu widzenia – nie. Zwolnienie lekarskie na dziecko to czas przeznaczony na sprawowanie osobistej opieki nad chorym dzieckiem. Jeśli w tym czasie pracujesz, choćby zdalnie, narażasz się na konsekwencje. ZUS może uznać, że nie była to rzeczywista opieka i odmówić wypłaty zasiłku. Dla pracodawcy to także ryzyko formalne. Bo osoba na zwolnieniu lekarskim formalnie nie może wykonywać żadnych czynności zawodowych.

Oczywiście rzeczywistość bywa bardziej elastyczna. Są sytuacje, gdy dziecko już czuje się lepiej, a my z doskoku odpowiadamy na maile lub kończymy pilne zadania. Ale warto pamiętać, że takie działania, choć powszechne, formalnie łamią zasady zwolnienia i mogą mieć konsekwencje. Dlatego najlepiej unikać pracy podczas trwania ZLA, a jeśli sytuacja na to pozwala: skorzystać z innych form absencji, np. urlopu na żądanie czy ustaleń z pracodawcą.

Dokumentacja, świadczenia i kontrola ZUS. Czyli o co jeszcze może zapytać system

E-zwolnienie na dziecko nie wymaga papierowego dokumentu ani osobistego składania wniosków. Ale w przypadku, gdy korzystasz z niego po raz pierwszy w roku musisz dostarczyć do ZUS oświadczenie o konieczności sprawowania opieki. To druk Z-15A. Jeśli jesteś zatrudniony na etacie dokument możesz złożyć za pośrednictwem pracodawcy, który przekaże go do ZUS. Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą: wysyłasz formularz samodzielnie, przez PUE ZUS.

ZUS ma prawo skontrolować zarówno zasadność zwolnienia, jak i to, czy w danym czasie rzeczywiście opiekowałeś się dzieckiem. Kontrole są rzadkie, ale się zdarzają. Szczególnie jeśli zwolnienia powtarzają się często lub są podejrzanie długie. W razie wątpliwości ZUS może wezwać do złożenia dodatkowych wyjaśnień, a w skrajnych przypadkach odmówić wypłaty świadczenia.

Wysokość zasiłku opiekuńczego to 80% podstawy wymiaru, liczonej z ostatnich 12 miesięcy. W przypadku umowy o pracę, zwykle oblicza go dział kadr, a wypłata następuje razem z pensją lub bezpośrednio przez ZUS, ale wtedy jeśli pracodawca zatrudnia mniej niż 20 osób. Osoby prowadzące działalność muszą zgłosić się do ZUS osobiście. Wypłata następuje po rozpatrzeniu dokumentów.

Dziecko chore, system działa. Ale czy rodzic ma chwilę wytchnienia?

Zwolnienie online na dziecko to prawdziwe wybawienie dla zapracowanych rodziców. Umożliwia szybkie załatwienie formalności, bez konieczności wychodzenia z domu i stania w kolejkach. Ale to nie tylko technologia. To także zmiana filozofii opieki zdrowotnej, która coraz częściej dostrzega realne potrzeby rodzin.

W świecie, w którym tryb home-office miesza się z home-kindergarten, każda uproszczona procedura ma znaczenie. Możliwość uzyskania zwolnienia online to nie luksus. To konieczność. I choć nie rozwiązuje wszystkich problemów, pozwala choć przez chwilę odetchnąć i zająć się tym, co naprawdę ważne. Bo kiedy dziecko choruje, potrzebuje nie tylko leków i termometru. Potrzebuje przede wszystkim obecności mamy lub taty, którzy nie siedzą zestresowani z laptopem, ale po prostu są. W ciepłym kocu, z kubkiem herbaty i bajką w tle. A resztę? Załatwi system.